Przydatność kruszywa

Stosunkowo najmniej jest rozwinięta produkcja kruszyw spiekanych z popiołów lotnych. W budowie znajduje się obecnie mały zakład w Łaziskach zamierzający stosować technologię spiekania na taśmie przy użyciu dmuchu i projektuje się budowę paru zakładów spiekających w piecopanwiach (program uprawnienia budowlane na komputer).
Przydatność kruszywa do betonów lekkich określają następujące cechy: ciężar nasypowy, uziarnienie, wytrzymałość na ściskanie, nasiąkliwość, stałość objętości oraz dodatkowo mrozoodporność, ciężar objętościowy, ciężar właściwy, szczelność, porowatość, jamistość, skład chemiczny.

Ciężar nasypowy kruszywa określony być może dla poszczególnych frakcji lub grupy frakcji. W większości norm wartość ciężaru nasypowego kruszywa jest podstawą podziału na klasy (program uprawnienia budowlane na ANDROID).
Uziarnienie podawane jest jako udział procentowy poszczególnych frakcji w odniesieniu do całości kruszywa w procentach ciężarowych, niekiedy również stosuje się określanie w procentach objętościowych. W odróżnieniu od kruszyw naturalnych frakcje pyłowe traktuje się inaczej. W kruszywach naturalnych pyły są z reguły pochodzenia ilastego i wpływają ujemnie na wytrzymałość betonu. W kruszywach lekkich ich charakter jest uzależniony od rodzaju samego kruszywa. W gruzie ceglanym np. frakcja ta zawiera największy procent zanieczyszczeń starą zaprawą, gipsem itp. i jest z zasady odrzucana. W keramzycie pyły mają pewne własności hydrauliczne wpływające korzystnie na zwiększenie wytrzymałości betonu. W pumeksie hutniczym mimo, że jest to frakcja otrzymana ze skruszenia najsłabszych ziarn, dzięki znacznemu polepszeniu urabialności betonu i zwiększeniu szczelności, wpływa dodatnio na wytrzymałość (uprawnienia budowlane).

Zawartość ziarn mniejszych i większych w stosunku do przewidzianej w poszczególnych frakcjach kruszyw określa się w procentach ciężarowych lub - rzadziej - w objętościowych w stosunku do danej frakcji lub grupy frakcji. Zawartości ziarn słabych i zwietrzałych, płaskich i iglastych, w przeciwieństwie do kruszywa naturalnego, nie oznacza się z wyjątkiem łupków.
Podjęcie produkcji kruszyw spiekanych z łupków zainicjowane zostało w USA przez Hayda. W roku 1920 zbudowano wytwórnię produkującą kruszywa spiekane w piecu obrotowym. Produkcja kruszyw spiekanych w USA wynosiła w 1953 r. - 1,3 min ton, w 1955 r. - 2 min ton, a w 1964 r. - 4 min ton (program egzamin ustny).

Jako surowiec stosowane są oprócz łupków różnego rodzaju gliny jak również odpady uzyskiwane przy wydobywaniu i uszlachetnianiu węgla. Od nazwiska wynalazcy metody kruszywa te często określane są w USA mianem „haydite”. Obok kruszyw spiekanych bardzo intensywnie rozwija się również produkcja pumeksu hutniczego, najczęściej w oparciu o urządzenie spieniające Kinney-Osborne’a. W roku 1962 produkcja tego rodzaju kruszywa wynosiła 2,3 min m3 (opinie o programie).

Technologia spiekania glin

W Związku Radzieckim pierwsza wytwórnia keramzytu została uruchomiona w 1937 r. w Woroncowie. Tradycje w tym zakresie są jednak starsze i sięgają lat 1902-1906. W roku 1958 produkcja keramzytu wynosiła w Rosji - 174 tys. m3, w 1961 r. - 1,46 min m, w 1965 r. -7,75 min m keramzytu oraz 300 tys. m3 innych rodzajów kruszyw.
Technologię spiekania glin w piecu obrotowym rozwinęła szczególnie firma Lecą. Wieloletnie doświadczenia i stosowanie najnowszych rozwiązań technologicznych stawia tę firmę na czołowym miejscu wśród wszystkich producentów światowych (segregator aktów prawnych).

W Niemczech, pomimo posiadania pokładów złóż naturalnych pumeksu, uruchomiono w oparciu o licencję Lecą dwie wytwórnie w Gennstadt i Kilonii w latach 1955/56, a następnie przystąpiono do budowy dalszych kilku zakładów. Równocześnie z pomyślnymi wynikami rozwijano produkcję pumeksu hutniczego. Należy tu wymienić w pierwszej kolejności hutę w Reinhausen, gdzie opracowano i zastosowano wannową metodę spieniania.
W Anglii oprócz pumeksu hutniczego podjęto produkcję kruszywa ceramicznego typu Lecą, oraz kruszywa spiekanego z glin na taśmie aglomeracyjnej - Aglite (przejściowo jako surowiec stosowano łupki przywęglowe).

Kruszywo spiekane z popiołów lotnych produkują, spiekając popioły na taśmach aglomeracyjnych, firmy Terlite i Lytag (promocja 3 w 1). Próby spiekania w piecu szybowym podjęto w zakładzie Battersea w Londynie i Bagenum w Holandii. Ze względu jednak na trudności techniczne produkcji tej zaniechano.