Skały szare

Piaskowce te (okolice Solca i Dobrakowa na NE od miasteczka Pilicy, woj. krakowskie) eksploatowane na niewielką skalę na miejscowe potrzeby budowlane, użyte były również przy budowie tunelu kolejowego pod Miechowem. Powstały one przez lokalne spojenie piasków w soczewkowate ławice i skupienia do 2 m grubości. Dostarczać mogą średniej wielkości bloków ciosowych. Skały te są szare lub żółtawe. Świeżo wydobyte są łatwe do obróbki i miękkie, po pewnym czasie, zwłaszcza po przezimowaniu, ciemnieją i twardnieją, stając się mocne i odporne na wietrzenie. Piaskowce trzeciorzędowe nie mają znaczenia drogowego wobec zmienności składu lepiszcza i słabych cech wytrzymałościowych (program uprawnienia budowlane na komputer).

Piaskowce górnośląskie reprezentowane są przez najstarsze piaskowce tego obszaru - szarogłazy eksploatowane w szeregu łomów w powiatach Prudnik i Głubczyce. Drogowe znaczenie mogą mieć szarogłazy mp. z Moszczanki o budowie średnioziarnistej o stosunkowo dobrych cechach fizycznych i mechanicznych. Szarogłazy znalazły również zastosowanie w budownictwie wykazując odporność na wietrzenie (program uprawnienia budowlane na ANDROID).

Drugą odmianą piaskowców górnośląskich są piaskowce górnokarbońskie. Są one eksploatowane w wielu miejscowościach, jak Stalino- gród, Mysłowice, Huta Królewska, Zabrze, Ruda, Bogucice, Orzesze, Świętochłowice, Radoszów itd. Stosowane są głównie w budownictwie, piaskowiec np. z Bogucic - według prof. K. Smulikowskiego - był zastosowany przy budowie gmachów pocztowych w Bytomiu i Mysłowicach oraz kościoła w Slalinogrodzie (uprawnienia budowlane).

Piaskowce dolnośląskie

Piaskowce dolnośląskie nie odgrywają poważniejszej roli w budownictwie drogowym wobec obfitości skał wybuchowych na tym terenie. Stosowane są niekiedy jako materiał o znaczeniu miejscowym. Najlepsze natomiast odmiany eksploatowane są na szerszą skalę jako materiał budowlany. Prof. K. Smulikowski’) podaje następującą charakterystykę piaskowców górnokredowych dolnego permu i piaskowców górnokarbońskich tego obszaru (program egzamin ustny).

Na terenie pasma Sudetów piaskowce występują dość obficie w formacjach osadowych różnego wieku. Ze względu na obfitość w tym terenie najcenniejszych krystalicznych skał budowlanych tylko najlepsze odmiany piaskowców eksploatowane są na szerszą skalę, przy tym prawie wyłącznie do celów budowlanych (opinie o programie). Piaskowce górnokredowe są niewątpliwie najbardziej wartościowe dla budownictwa,, występują w wielkich masach w obrębie dwóch niecek śródgórskich:

a) w północnej - obejmującej rejon po obu stronach rzeki Bóbr, między Bolesławcem, Lwówkiem i Złotoryją,

b) w centralnej - obejmującej Góry Stołowe, wkraczające w granice Polski między Kudową a Radkowem do kotliny Kłodzkiej, z przedłużeniem na SE przez okolice Bystrzycy dalej ku południowi; północni zakończenie tej niecki, oderwane przez linię graniczną z Czechosłowacją, obejmuje okolice Krzeszowa na SE od Kamieniogóry (segregator aktów prawnych).

Pod względem wieku geologicznego piaskowce te odpowiadają górnej kredzie (od cenomanu do senonu); występują w obu wymienionych nieckach w 3 gruboławicowych poziomach, miąższości kilkudziesięciu metrów, przedzielonych od siebie seriami marglisto-ilastymi oraz cienkimi ławicami piaskowców. Gruboławicowość tych piaskowców przy pionowych spękaniach nadaje im bryłowatą oddzielność, która przy wietrzeniu w krajobrazie górskim stwarza malownicze, podobne do ruin skały lub przepaściste ściany.

Pod względem wieku geologicznego dolny gruboławicowy poziom piaskowcowy należy do cenomanu, średni - do turonu, górny - do euszeru; charakter petrograficzny, dość stały w obrębie tych trzech poziomów na obszarze obu niecek sudeckich, podlega na ogół drugorzędnym zmianom, zaznaczającym się w lokalnych szczegółach (promocja 3 w 1).